„Względnym niedobór energii w sporcie. Syndrom RED’S – RELATIVE ENERGY DEFICIENCY IN SPORT”
Czym jest względny niedobór energii w sporcie (RED-S)?
W 2014 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) powołał grupę ekspertów w celu rozwiązania i aktualizacji tematu triady sportsmenek. Pierwsze doniesienia na temat triady sportsmanek zostały opublikowane w 1972 roku i skupiały się wokół zaburzeń odżywiania, zaburzeń cyklu menstruacyjnego oraz zaburzeń tkanki kostnej. Okazało się jednak, że zespół triady jest znacznie szerszy niż początkowo sądzono i prowadzi również do zaburzeń funkcji innych narządów. W dalszej diagnostyce tego terminu MKOl wprowadził szerszy termin tego problemu uwzględniający również mężczyzn, określając wszystkie te zaburzenia jako względny niedobór energetyczny w sporcie, a z języka angielskiego RELATIVE ENERGY DEFICIENCY IN SPORT.
Syndrom RED-S odnosi się do zaburzeń fizjologicznych spowodowanych przez niedobór energii i obejmuje zwolnienie metabolizmu, zaburzenia miesiączki, zaburzenia układu kostno-mięśniowego, obniżenia aktywności układu odpornościowego, zwolnienie syntezy białek, zaburzenia układu nerwowego, gorszej regeneracji i zaburzenia układu krążenia.
Tak jak w przypadku triady, etiologia syndromu RED-S jest wynikiem względnie niskiej dostępność energii, czyli w innym ujęciu można powiedzieć, że organizm adaptuje się do niskiej kaloryczności energii dostarczanej w diecie przez co funkcje narządów są ograniczone.
Główne dyscypliny narażone na RED’S
| Sporty estetyczne | – gimnastyka estetyczna |
| Sporty wytrzymałościowe lub ultra wysiłki | – maraton i ultramaraton |
– wioślarstwo
– triathlon
– duathlon
– kolarstwo
– biegi narciarskieSporty z kategoriami wagowymi – boks
– judo
– kickboxing
– podnoszenie ciężarów
– zapasy
– teakwondo
– sporty zależne od masy ciała – skoki narciarskie
Wpływ RED’S na zdrowie
RED-S dotyka wielu układów ciała. Rysunek poniżej przedstawia układy, które mogą być dotknięte niedoborem energii w wyniku mocnych obciążeń treningowych. Na szczególną uwagę należy zwrócić na czynnik psychologiczny, który może przyczyniać się do powstania RED’S poprzez zaburzenia odżywiania.
Syndrom RED’S może potencjalnie ograniczać wydolność organizmu przez pogorszenie tempa regeneracji, ograniczenie zapasów glikogenu, gorsze właściwości morfologiczne krwi, zaburzenia układu endokrynnego . Ponadto osłabiony układ odpornościowy zwiększa podatność na infekcje. Przez co zawodnik, który nie dostarcza odpowiedniej ilości energii pozostaje w sferze podwyższonego ryzyka odniesienia kontuzji, infekcji oraz wystąpienia syndromu przetrenowania.
Dlatego ważne jest aby od pewnego poziomu obciążeń treningowych, skontaktować się z dietetykiem lub żywieniowcem, żeby przeanalizować plan żywieniowy i dostosować go do zapotrzebowania kalorycznego zawodnika.
Badania przesiewowe i powrót do treningów
Ponieważ objawy RED’S są często niezauważalne, lekarz medycyny sportowej musi korzystać z dobrego narzędzia przesiewowego. Wczesne wykrycie i odpowiednia interwencja mogą uchronić sportowca przed konsekwencjami intensywnych treningów i startów. Jako screening można wykorzystać metodę ankietową opracowaną przez zespół MKOL i powinny uwzględniać pytania o zaburzenia odżywiania, zaburzenia miesiączkowania, przewlekły stres, zaburzenia nastroju, utratę masy ciała czy gorszą dyspozycję na treningu. Oprócz kwestionariusza przydatne są badania krwi z profilem hormonalnym, wywiad żywieniowy, gęstość mineralna tkanki kostnej (DEXA), skład masy ciała oraz tempo przemiany materii. Taki screening powinien być prowadzony w każdej dyscyplinie sportu, a zwłaszcza w sportach znajdujących się w grupie podwyższonego ryzyka.
W 2015 roku MKOl opracował test do oceny klinicznej syndromy RED’S (RED-S CAT), na podstawie którego sportowiec jest kategoryzowany do różnych grup ryzyka: zielonej, żółtej i czerwonej.
Ten koncepcyjny model został zaprojektowany w celu kompleksowej oceny klinicznej i prostej metody diagnostyki dla sportowców i lekarzy.
U sportowców zaklasyfikowanych do grupy wysokiego ryzyka, zaleca się odstąpienie od treningów i startów, do momentu wyleczenia, dla sportowców z grupy o umiarkowanym ryzyku, zaleca się monitorowanie stanu zdrowia zawodników i regularne badania co 1-3 miesiące.
Leczenie
Program leczenia zawodników z grupy wysokiego ryzyka powinien koncentrować się na przywróceniu odpowiedniej podaży kalorii. Leczenie obejmuje zwiększenie spożycia energii i / lub zmniejszenie wydatków energetycznych poprzez zmniejszenie intensywności i czasu ćwiczeń. Praktycznym rozwiązaniem jest zwiększenie spożycia energii o 300 do 600 kcal /dzień.
W przypadku zaburzeń menstruacyjnych należy zwiększyć masę ciała zawodniczki, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej podaży białek i węglowodanów.
Należy również zrezygnować z używania środków antykoncepcyjnych ponieważ ma to negatywny wpływ na układ kostny oraz może maskować brak miesiączki spowodowany przez RED’S.
Dieta powinna uwzględniać odpowiednią podaż wapnia oraz witaminy D.
Każdy z zawodników powinien mieć zapewniony kontakt z lekarzem, dietetykiem oraz psychologiem.
Plan leczenia psychologicznego jest kluczem do pełnego powrotu do treningów.
