Minusowe kalorie?

czy jest coś takiego jak Minusowe kalorie?!

Idea „minusowych kalorii” z pożywienia jest często przedstawiana w kontekście tzw. „żywności o niskiej kaloryczności,” takiej jak warzywa o niskiej gęstości energetycznej. Odnosi się to do sytuacji, w której organizm potrzebuje więcej energii na strawienie danego pokarmu niż dostarcza on kalorii. Niemniej jednak, termin „minusowe kalorie” może być mylący i nie jest on powszechnie używany w naukowym kontekście.

Warzywa o niskiej gęstości energetycznej, takie jak seler, ogórki czy sałata, zawierają mało kalorii, ale są bogate w błonnik, co oznacza, że organizm musi wydać pewną ilość energii na ich trawienie. Jednakże, sama ilość energii, którą organizm zużywa na trawienie, zazwyczaj nie przekracza ilości kalorii dostarczanych przez te warzywa. Ponadto, inne czynniki, takie jak indywidualny metabolizm, wpływają na to, jak organizm przetwarza kalorie z pożywienia. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wodę a otyłość.

Otyłość

Głównym problemem współczesnego świata medycznego jest otyłość, która w ostatnich latach przybrała miano epidemii. Otyłość zarówno u dorosłych jak i u dzieci jest poważnym problemem ze znacznymi konsekwencjami zdrowotnymi. Badania z 2014 roku przedstawiają, że jest 15,6% otyłych kobiet oraz 18,1% otyłych mężczyzn, zdecydowanie większą grupę dotyka problem nadwagi (Body Mass Index > 25kg/m2 -1), ponieważ jest to grupa 30,1% kobiet oraz 44,1% mężczyzn, co w zestawieniu z badaniami z 2004 r. wskazuje, że grupa osób zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn zwiększyła się ponad dwukrotnie (odpowiednio 14,2% u kobiet oraz 19,8% u mężczyzn). Problem nadwagi i otyłości w dużej mierze dotyczy również dzieci, w zależności od wieku oraz płci dzieci, wartości te są zmienne, odsetek młodzieży z nadwagą i otyłością maleje wraz z wiekiem.

Wśród 11-latków wynosił 31% dla chłopców i 21% dla dziewcząt, wśród 13-latków wynosił odpowiednio 26% i 13%, a  wśród 15-latków odpowiednio 22% i  7%. Nadwaga i otyłość występowały zdecydowanie częściej wśród chłopców (19,2%) niż dziewcząt (10,4%) (dane: Biuro Analiz Sejmowych 15.03.2017r.).

Otyłość w chwili obecnej jest kwalifikowana jako jednostka chorobowa, która mocno nadwyręża fizjologiczne funkcje organizmu oraz jest czynnikiem ryzyka wystąpienia:

  • chorób sercowo-naczyniowych,
  • cukrzycy typu 2,
  • choroby zwyrodnieniowej stawów,
  • jest czynnikiem ryzyka rozwoju niektórych nowotworów.

Woda a otyłość?

Jak przedstawiają to autorzy badań, picie wody może stymulować aktywność układu współczulnego, co teoretycznie ma doprowadzić do zwiększenia  tempa przemiany materii (termogeneza poposiłkowa – związana z procesem trawienia), a w konsekwencji do  zwiększenia dziennego wydatku energetycznego. Chociaż koncepcja pobudzenia termogenezy przez picie wodę jest kontrowersyjna, to jednak picie dużej ilości wody jest powszechnie zalecane jako środek pomagający przy redukcji masy ciała.

W przeprowadzonym doświadczeniu wśród kobiet z nadwagą (1) naukowcy wykazali, że aktywacja układu współczulnego (część układu nerwowego) po wypiciu wody może zwiększać wydatek energii spoczynkowej nawet do 30% i utrzymywać się przez ponad godzinę. Natomiast wypicie ciepłej wody, która została podgrzana do 37 ° C, osłabia tę reakcję. Doprowadziło to do sugestii, że wzrost wydatkowanej energii po spożyciu wody można częściowo przypisać kosztowi energetycznemu związanemu z ogrzaniem wody do temperatury ciała. Po dokładnym przeliczeniu tych zjawisk został przedstawiony ogólny wniosek, w którym autorzy napisali, że zwiększenie podaży wody o 1,5 litra w ciągu dnia zwiększyło zużycie energii o ok. 200 kJ/dzień czyli ~50 kcal.

Jeszcze inne badanie oceniające wpływ wypijanej wody na wydatek energii spoczynkowej u dzieci z nadwagą potwierdziły te badania (2)  i wykazał, że przez 40 minut po wypiciu 10 ml/kg m.c. zimnej wody spoczynkowa przemiana energii zwiększyła się do 25%. Jednak koncepcja termogenezy wywoływana piciem wody jest kontrowersyjna. Kilka innych publikacji przedstawia, że picie wody ma niewielki lub nawet żaden wpływ na zwiększenie zapotrzebowania energetycznego związanego z termogenezą (3).

Podsumowanie

Świadomość żywieniowa wśród społeczeństwa się zwiększa, ale wciąż otyłość jest głównym problemem zdrowia publicznego i dotyka coraz młodsze grupy wiekowe. Możliwe, że świat nauki pozostaje rozbieżny w kwestii pobudzenia wydatkowania energii przez picie wody, to jednak w większości przypadków – wody nigdy za wiele. Warto zwrócić uwagę na dobrą jakościowo wodę, która będzie dostarczała wartościowych składników mineralnych takich jak jod, wodorowęglany, wapń, magnez czy sód i potas.

Ośrodek głodu oraz ośrodek pragnienia są zlokalizowane w mózgu bardzo blisko siebie i czasami mamy problem z odróżnieniem właściwego sygnału z organizmu. Może zamiast zjadać kolejnego pączka – wystarczy napić się wody. Jak się okazuje na podstawie badań naukowych woda może być produktem, który ma minusowe kalorie i przyspiesza redukcję masy ciała!

Na podstawie:

  1. Vinu Ashok, Kumar Vij, Anjali S. Joshi. Effect of excessive water intake on body weight, body mass index, body fat, and appetite of overweight female participants. J Nat Sci Biol Med. 2014; 5(2): 340–344.
  2. Dubnov-Raz G, Constantini NW, Yariv H, Nice S, Shapira N. Influence of water drinking on resting energy expenditure in overweight children. Int J Obes (Lond). 2011; 35(10): 1295-300.
  3. Brown CM, Dulloo AG, Montani JP. Water-induced thermogenesis reconsidered: the effects of osmolality and water temperature on energy expenditure after drinking. J Clin Endocrinol Metab. 2006; 91(9): 3598-602.

 

O autorze:

Wojtek Zep

Obecnie dietetyk Pogoni Szczecin i Reprezentacji Polski w Piłce Nożnej.
Założyciel bloga Żywienie Mistrzów – doktorant, praktyk, wykładowca, autor. Zawsze jest dobry moment na zmiany!