Probiotyki w sporcie

W grudniu 2019 roku International Society Of Sports Nutrition (ISSN) wydało oświadczenie na podstawie obiektywnego i krytyczny przeglądu dotychczasowo przebadanej suplementacji probiotycznej w celu optymalizacji zdrowia, wydajności i regeneracji sportowców. W oparciu o aktualnie dostępną literaturę, wnioski ISSN są następujące:

1) Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach przynoszą korzyści zdrowotne gospodarzowi (FAO / WHO).

2) Podawanie probiotyków zostało powiązane z uzyskaniem korzyści zdrowotnych, przy czym najczęściej dotyczą one zdrowia jelit i układu odpornościowego.

3) Pomimo istnienia wspólnych, podstawowych mechanizmów funkcjonowania probiotyków, korzyści zdrowotne probiotyków są zależne od szczepu i dawki.

4) Sportowcy różnią się składem mikrobioty jelitowej, która wydaje się odzwierciedlać poziom ich aktywności fizycznej w porównaniu z osobami prowadzącymi siedzący tryb życia.  Różnice związane są głównie z ilością ćwiczeń i ilością spożywanego białka. Nie stwierdzono jednak dotychczas,  czy różnice w składzie mikroflory jelitowej wpływają na skuteczność stosowania probiotyków.

5) Główną funkcją jelit jest trawienie pokarmu i wchłanianie składników odżywczych. W populacjach sportowców niektóre szczepy probiotyków mogą zwiększać wchłanianie kluczowych składników odżywczych, takich jak aminokwasy z białka, a także wpływać na farmakologię i właściwości fizjologiczne wielu składników żywności.

6) Funkcjonowania układu immunologicznego u sportowców pogarsza się wraz z nadmiernym obciążeniem treningowym, stresem psychicznym, zaburzeniami snu. Dodatkowo skrajne warunki środowiskowe mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka infekcji dróg oddechowych. Ponadto istnieją sytuacje takie jak: narażenia na tłumy, podróże zagraniczne i niedostateczna higiena treningów lub zawodów, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zakażenia sportowców. Około 70% układu odpornościowego znajduje się w jelitach i wykazano, że suplementacja probiotykami może sprzyjać prawidłowej odpowiedzi immunologicznej. W populacji sportowców określone szczepy probiotyczne mogą zmniejszyć liczbę epizodów, nasilenie i czas trwania infekcji górnych dróg oddechowych.

7) Wykazano, że intensywny, długotrwały wysiłek fizyczny, szczególnie w upale, zwiększa przepuszczalność jelit może prowadzić do krążenia toksyn bakteryjnych w krwi. Specyficzne szczepy probiotyczne mogą poprawić spójność bariery jelitowej u sportowców.

8) Podawanie wybranych przeciwzapalnych szczepów probiotycznych wiąże się z poprawą regeneracji po ćwiczeniach uszkadzających mięśnie.

9) Minimalna skuteczna dawka i metoda podawania konkretnego szczepu probiotycznego zależy od badań dla tego konkretnego szczepu. Produkty zawierające probiotyki muszą zawierać na etykiecie rodzaj, gatunek i szczep każdego żywego mikroorganizmu, a także całkowitą szacowaną ilość każdego szczepu probiotycznego na koniec okresu przydatności produktu, mierzoną w jednostkach tworzących kolonię (CFU)  

10) Przedkliniczne i wczesne badania na ludziach wykazały potencjalne korzyści probiotyczne istotne dla grupy sportowców, które obejmują:

  • poprawę składu ciała i beztłuszczowej masy ciała,
  • normalizację związanego z wiekiem spadku poziomu testosteronu,
  • obniżenie poziomu kortyzolu wskazujące na poprawę reakcji na aktywność fizyczną lub stresor psychiczny,
  • zmniejszenie mleczanu wywołanego wysiłkiem fizycznym
  • zwiększona synteza neuroprzekaźników, poprawa funkcji poznawczych i nastroju

Jednak te potencjalne korzyści wymagają sprawdzenia w bardziej rygorystycznych badaniach na ludziach, jak również należy lepiej poznać i przetestować różne szczepy bakterii probiotycznych. Dodatkowe wątpliwości budzi również jednorazowa porcja probiotyku oraz grupa docelowa. Kwestii wątpliwych jest bardzo dużo, dlatego nie szukajmy w probiotykach złotego środka na wszystko. Możemy zakwalifikować probiotyki jako suplement poprawiający zdrowie ogólne.

Warto pamiętać, że suplementacja jest jedną z możliwości dbania o florę jelitową, równie dobre i skuteczne są produkty spożywcze takie jak: kefir, maślanka, mleko acidofilne, zakwas buraczany i chlebowy, tempeh, czy kapusta kiszona.

O autorze:

Wojtek Zep

Obecnie dietetyk Pogoni Szczecin i Reprezentacji Polski w Piłce Nożnej.
Założyciel bloga Żywienie Mistrzów – doktorant, praktyk, wykładowca, autor. Zawsze jest dobry moment na zmiany!