Hormony regulujące metabolizm

Hormony to związki chemiczne wytwarzane przez gruczoły dokrewne, przenoszone przez krew i wpływające na czynność innych gruczołów bądź tkanek. Regulują nasz organizm na wielu płaszczyznach, wiele z nich reguluje metabolizm komórek. Ich praca i aktywność diametralnie się zmienia w trakcie wysiłku fizycznego, a potęgować może to wyższa intensywność… dodatkowo ,może dochodzić do interakcji między nimi…. między insuliną, glukagonem oraz katecholinami (adrenalina, noradrenalina), są one odpowiedzialne za utrzymanie stałego poziomu substratów energetycznych dla pracujących mięśni oraz ich utylizacji. Nie można zapomnieć o kortyzolu oraz hormonie wzrostu, które również mają wpływ na metabolizm komórek w trakcie wysiłku. Należy pamiętać o działaniu na organizm również innych czynników, takich jak temperatura otoczenia, temperatura ciała czy cytokin, które również w znaczny sposób regulują metabolizm organizmu.

Poniżej znajdziesz trochę teorii, które zobrazuje Ci działanie organizmu w trakcie wysiłku.

Układ hormonalny m.in..

  • Odgrywa istotną rolę w adaptacji do wysiłku i treningu sportowego
  • Decyduje o utrzymaniu równowagi organizmu
  • Hormony wpływają na procesy metaboliczne komórek, kontrolują procesy reprodukcji
    oraz równowagę jonową

Hormon

Źródło

Bodziec aktywujący uwalnianie

Akcja

Insulina

Komórki beta trzustki

Zwiększenie poziomu glukozy i aminokwasów we krwi (poziom aktywacji osobniczo zmienny)

Zwiększenie pobierania glukozy przez wątrobę, mięśnie oraz komórki tłuszczowe. Zahamowanie lipolizy. Zwiększenie poboru aminokwasów przez mięśnie. Zahamowanie rozpadu białek mięśniowych

Glukagon

Komórki alfa trzustki

Obniżenie poziomu glukozy we krwi

Stymuluje rozpad glikogenu wątrobowego oraz powstawanie cząsteczek glukozy (glukoneogeneza)

Epinefryna (adrenalina)

Rdzeń nadnerczy

Stres oraz obniżenie poziomu glukozy we krwi

Stymuluje rozpad glikogenu oraz lipolizę w komórkach tłuszczowych

Norepinefryna (noradrenalina)

Zakończenia układu sympatycznego

Stres oraz obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz obniżenie ciśnienia

Stymuluje rozpad glikogenu oraz lipolizę w komórkach tłuszczowych

Kortyzol

Kora nadnerczy

Stres, hormon adrenokortykotropowy, interleukina 6

Stymuluje rozpad mięśni oraz glukoneogenezę. Stymuluje lipolizę w komórkach tłuszczowych (szybsza redukcja tkanki tłuszczowej)

Hormon wzrostu

Przysadka mózgowa

Stres

Stymuluje lipolizę w komórkach tłuszczowych

Interleukina 6

Skurcze mięśni

Zwiększenie wewnątrzkomórkowego stężęnia jonów wapnia oraz obniżenie poziomu glikogenu mięśniowego

Stymuluje rozpad glikogenu wątrobowego. Stymuluje lipolizę w komórkach tłuszczowych. Stymuluje uwalnianie kortyzolu

Czy wysiłek fizyczny jest stresem?

  • Stres oznacza stan powstający w organizmie pod wpływem zadziałania jakiegokolwiek szkodliwego bodźca pochodzącego ze środowiska zewnętrznego albo wewnętrznego; objawia się m.in.. pobudzeniem aktywności przysadki i kory nadnerczy. Wysiłek to stan adaptacji pomiędzy możliwościami, a wymogami sytuacji
  • Czynnikami powodującymi stres mogą być:
    • czynniki umysłowe
    • fizjologiczne
    • anatomiczne
    • fizyczne
  • Podejmowanie działań naprawczych – regeneracja, suplementacja, zimna kąpiel…. jest próbą przywrócenia stanu równowagi w organizmie

Sprawdź: Strategie pomeczowej regeneracji w piłce nożnej

Wysiłek fizyczny jest silnym fizjologicznym bodźcem stymulującym sekrecję hormonów,… …a czas i moc wysiłku decydują o wielkości odpowiedzi hormonalnej organizmu. Dlatego w procesie treningowym ważne jest korzystanie z długofalowego planu treningowego oraz umiejętne dzielenie okresów treningowych w celu optymalizacji wyników sportowych.

Systematyczny trening, intensywność treningu, a także warunki środowiskowe, regulują reakcje hormonalne organizmu. Już dzisiaj wiemy, jak ważne jest pobudzenie przedmeczowe – jak zmieniają się hormony w odpowiedzi na bodziec stresowy. Adaptacja hormonalna do wysiłku, to również zmiana profilu metabolicznego w odpowiedzi organizmu na obciążenie wysiłkowe. Doświadczeni zawodnicy inaczej reagują niż młodzi, pomimo jednakowego bodźca!

Wzrost stężenia adrenaliny (Epinephine), noradrenliny (Norepinephrine), hormonu wzrostu (Growth hormone), kortyzlu (Cortisol), glukagonu (Glucagon) i spadek stężenia insuliny w osoczu podczas wysiłku o różnym stopniu obciążenia wyrażona w Vo2max.

Komentarz: jak widać na rycinie obok zwiększenie intensywności wysiłku powoduje znaczące zmiany odpowiedzi hormonalnej.

Obniżenie stężenia insuliny oraz wzrost pozostałych hormonów podczas wysiłku stymuluje uwalnianie glukozy z wątroby, uwolnienie wolnych kwasów tłuszczowych z komórek tłuszczowych (lipoliza), powstawanie  glukozy w wątrobie, hamuje wykorzystanie glukozy przez komórki mięśni, wszystko po to żeby utrzymać względnie stały poziom glukozy we krwi w sytuacji kiedy zaczyna brakować prostej energii – zabezpiecza mózg przed brakiem dostawy prądu.

Wyrzut norepinefryny (noradrenalina) oraz epinefryny (adrenalina) nasila się kiedy moc wysiłku osiągnie wartość progową, która może mieć związek z progiem przemian beztlenowych, w tej sytuacji również istotnym czynnikiem jest czas wysiłku.

W celu skutecznej redukcji tkanki tłuszczowej – zwłaszcza tej opornej na wysiłek, która wciąż się utrzymuje – jedną z najlepszych metod jest właśnie zwiększenie aktywności norepinefryny, która jest najważniejsza w momencie aktywizowania kwasów tłuszczowych w samych komórkach tłuszczowych! Od samego rana na 2-5 minut wejdź na bardzo intensywne obroty (w granicach 85-95% swojego max), a tkanka tłuszczowa sama zacznie znikać!

O autorze:

Wojtek Zep

Obecnie dietetyk Pogoni Szczecin i Reprezentacji Polski w Piłce Nożnej.
Założyciel bloga Żywienie Mistrzów – doktorant, praktyk, wykładowca, autor. Zawsze jest dobry moment na zmiany!