Stres oksydacyjny – antyoksydanty i sport – stosować czy nie?

 

 

Stres oksydacyjny to zaburzenie równowagi między wytwarzaniem a usuwaniem reaktywnych form tlenu (i azotu). Z angielskiego RONS znaczy Reactive Oxygen and Nitrogen Species, jednak niektórzy używają tylko jednego określenia ROS jako Reactive Oxygen Species.

Wolne rodniki tlenowe, do których zaliczają się dobre (tlenek azotu, nadtlenek wodoru) jak i złe cząsteczki (anionorodnik ponadtlenkowy, rodnik wodorotlenkowy, nadtlenoazotyn), mają właściwości silnie utleniające, które mogą przyspieszać procesy starzenia organizmu, ale najgorsze jest brak oksydacja błony komórkowej oraz DNA. Jeśli równowaga nie jest zachowana, wtedy każda nadwyżka powstających  wolnych rodników może zaburzyć równowagę prowadząc do niszczenia składników komórki. Niestety największym dostawcą reaktywnych form tlenu i azotu jest oddychanie!

Proces generacji RONS rozpoczyna:

1. jedno-elektronowa redukcja tlenu cząsteczkowego
2. dysmutaza ponadtlenkowa SOD
3. reakcja Fentona: Fe2+/Cu++ H2O2 ->Fe3+/Cu2++ .OH + OH-
4. syntaza tlenku azotu NOS

rons pows

 

NEGATYWNE DZIAŁANIE RONS
– uszkodzenia oksydacyjne białek, lipidów i DNA: peroksydacja lipidów, karbonylacja białek

KONSEKWENCJE
– starzenie się organizmu
– zmiany miażdżycowe naczyń krwionośnych
– choroby neurologiczne, jak ch. Parkinsona, Alzhaimera
– wzmocnienie objawów zespółu Downa (nadaktywność enzymu SOD)
– nowotwory
– urazy reperfuzyjnemięśnia sercowego

 

Pozytywne działanie RONS
– relaksacja mięśni gładkich i regulacja ciśnienia krwi
– erytropoeza
– proliferacja i różnicowanie komórek mięśniowych
– transformacja włókien mięśniowych
– biogeneza mitochondriów, która przyczynia do wzrostu siły oraz wytrzymałości

Wolne rodniki tlenowe są niezbędnym ogniwem kaskady procesów prowadzącej do adaptacji organizmu, bez tego elementu trening nie spełnia swojej funkcji.

rons

 


 

Gdzie znajdziemy antyoksydanty?

ENZYMY WITAMINY TIOLE FLAWONOIDY INNE
dysmutaza ponadtlenkowa SOD kwas askorbinowy glutation flawonole kurkuma
katalaza CAT tokoferole ergotioneina flawony likopen
peroksydaza glutationowa GPx karoteonoidy kwas liponowy izoflawony resweratrol
flawanony kapsaicyna
flawanole tauryna
antocyjanidy

 

 

Podsumowanie!

Generowanie reaktywnych form tlenu podczas wysiłku jest konieczna do osiągnięcia adaptacji treningowej. Badania nad antyoksydantami różnego pochodzenia, które wykorzystuje się w sporcie wciąż są sprawdzane. Na chwilę obecną nie można powiedzieć, że rezygnujemy z antyoksydantów w diecie sportowca! Korzystne badania dotyczące przyspieszenia regeneracji zaczynają się pokazywać odnośnie takich grup antyoksydantów jak TIOLE oraz FLAWONOIDY

Antyoksydanty nie są środkami ergogenicznymi w sporcie!

 

Na chwilę obecną nie powinno stosować się antyoksydantów w:

– okresach przygotowawczych

– w okresach bardzo mocnego obciążenia startowego i treningowego

– między startami

 

Można stosować antyoksydanty:

– w okresie regeneracji między cyklami

– w sytuacji przetrenowania zawodnika lub w okresie startowym, jeśli mamy odpowiedni czas na prawidłową regenerację, a sezon trwa dostatecznie długo

 

 

O autorze:

Wojtek Zep

Obecnie dietetyk Pogoni Szczecin i Reprezentacji Polski w Piłce Nożnej.
Założyciel bloga Żywienie Mistrzów – doktorant, praktyk, wykładowca, autor. Zawsze jest dobry moment na zmiany!