Autorka: Patrycja Kłysz, Wojtek Zep
Karnozyna to białko złożone z dwóch aminokwasów: bata-alaniny i histydyny. Po raz pierwszy została wyodrębniona z tkanki mięśniowej przez W.S. Gulewicza. Możemy ją znaleźć głównie w mięśniach zwierząt i człowieka. Występuje także w ośrodkowym układzie nerwowym ssaków. Karnozyna z pożywienia wchłania się w jelicie cienkim. Jest hydrolizowana w przewodzie pokarmowym człowieka do β-alaniny i L-histydyny. Stężenie karnozyny w tkankach zależy w dużym stopniu od diety. Niedobór alaniny i histydyny w pożywieniu zmniejsza ilość karnozyny w mięśniach. Natomiast suplementacja wysokimi dawkami karnozyny zwiększa jej stężenie w tkankach i poprawia zdolności wysiłkowe.
Zadaniem karnozyny jest utrudnienie gromadzenia się i usuwanie produktów utleniania lipidów oraz unieczynnianie wolnych rodników tlenowych. Ponadto uczestniczy w podtrzymywaniu pojemności buforowej tkanki mięśniowej (zmniejsza zakwaszenie mięśni), przyspiesza proces rozpadu węglowodanów w mięśniach oraz w postaci fosforanu włącza się w proces wymiany energetycznej w mięśniu (wspiera dystrybucję energii podczas ćwiczeń, dzięki temu wzrasta wydajność podczas treningu).
Działanie karnozyny:
- Antyoksydacyjne – w badaniach in vitro i in vivo karnozyna unieczynnia wolne rodniki tlenowe, zapobiega uszkodzeniu błon białkowo – lipidowych (obecnych w każdej żywej komórce organizmu). Swoim działaniem antyoksydacyjnym przewyższa witaminy C i E.
- Antyglikacyjne (glikacja – proces polegający na przyłączaniu się cząsteczek glukozy do białek w komórkach) – karnozyna „wymiata” z komórek produkty toksyczne powstałe w procesie utleniania (tworzące się intensywnie podczas wysiłku fizycznego, u osób z cukrzycą, z chorobami nerek, czy innymi dolegliwościami), które mogą uszkadzać DNA zdrowej komórki zaburzając jej funkcje (uszkodzenie DNA komórki może wiązać się z rozwojem nowotworu). Zapobiega gromadzeniu się ukarbonylowanych białek związanych z przyspieszonym starzeniem się komórki, przez co pełni funkcję regulatora śmierci komórek.
- Buforowe – karnozyna odpowiada za utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i może zapewniać do 40% pojemności buforowej mięśni głównie poprzecznie prążkowanych. Zapobiega zakwaszeniu mięśni.
- Zwiększa siłę skurczu mięśni – wykazano, że karnozyna stymuluje uwalnianie jonów wapnia w mięśniach, czego efektem jest zwiększenie siły skurczu mięśni.
- Chelatujące i neuroprotekcyjne – karnozyna wykazuje zdolność wiązania niektórych metali zapobiegając ich toksycznemu działaniu w organizmie. Jako, że karnozyna przechodzi barierę krew-mózg wiążąc się z cynkiem i miedzią w ośrodkowym układzie nerwowym może zmniejszać ryzyko rozwoju chorób neurologicznych jak Alzheimer, padaczka, udar niedokrwienny, rodzinne stwardnienie zanikowe boczne SLA, czy choroba Wilsona.
- Przeciwstarzeniowe – w badaniach wykazano, że podanie karnozyny zwiększa liczbę podziałów komórkowych oraz hamuje skracanie się telomerów DNA, tym samym przedłuża życie komórkom.
Zastosowanie karnozyny:
W medycynie – trwa wiele badań nad możliwym wykorzystaniem karnozyny w procesie leczenia wielu chorób, w których patomechanizmie znajduje się stres oksydacyjny i stres karbonylowy, min:
- Zaćma starcza
- Choroby neurologiczne : udar niedokrwienny, Alzheimer, choroba Parkinsona, Autyzm
- Choroby układu sercowo-naczyniowego
- Choroby nerek
- Choroba wrzodowa (kompleks karnozyny z cynkiem)
- Choroby nowotworowe (kompleks karnozyny z cynkiem)
Istnieje konieczność prowadzenia dalszych badań zanim karnozyna zostanie rutynowo wprowadzona na rynek farmaceutyczny jako jeden z podstawowych leków używanych w wyżej wymienionych chorobach.
W Europie i na świecie – karnozynę stosuje się jako suplement diety o działaniu antyoksydacyjnym, opóźniającym starzenie się komórek, czy jako suplement prewencyjny, mający zapobiec wystąpieniu niektórych chorób u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym i środowiskowym.
Suplementacja u sportowców
Świat sportowców – karnozyna od dawna jest stosowana jako suplement diety wspomagający regenerację mięśniową. Karnozynę podaję się również jako preparat zmniejszający akumulację kwasu mlekowego i poprawiający siłę skurczu mięśni.
W celu uzyskania wyższych stężeń karnozyny w mięśniach zaleca się:
- Suplementację beta-alanina – w dawkach sugerowanych w różnych badaniach od 2 do 6,4g/ d suplementacja daje dobre wyniki w podniesieniu poziomu karnozyny w mięśniach (do 60%), zwiększa siłę skurczu mięśni i skraca czas odpoczynku mięśnia (HRT), ogranicza spowolnienie kurczliwości mięśniowej wywołanej zmęczeniem. Niektórzy autorzy zalecają dzielenie dawki na mniejsze porcje dostarczane do organizmu równomiernie w ciągu dnia.
- Suplementację beta-alanina i L-histydyny – nie wykazano znaczących różnic pomiędzy suplementacją samą β-alaniną w porównaniu do suplementacji wzbogaconej o L-histydynę na zwiększenie syntezy karnozyny w mięśniach. Obecnie brakuje rekomendacji sugerujących potrzebę dodawania L-histydyny do suplementacji β-alaniną.
Kupując z powyższego linka otrzymasz 15% zniżki w sklepie na hasło „wz24”. Współpracuję z tą firmą i doceniam ich produkty, które mają bardzo dobrą jakość.
Karnozyna w żywności:
Niewiele jest danych podających zawartość karnozyny w produktach spożywczych. Do najbogatszych w karnozynę źródeł żywności należą:
- wołowina
- wieprzowina
- jagnięcina
- drób.
Mięśnie szkieletowe owiec zawierają wg autorów od 251 do 491 mg karnozyny w 100g.
Przepis na burgera!
