Coraz większą popularnością zaczynają się cieszyć snusy, pewnie już widzieliście jak ktoś wkłada sobie białą torebeczkę pod wargę, tak to właśnie snus. Czy rodzice powinni zacząć się martwić widząc opakowanie przypominające cukierki, czym są snusy i jakie są konsekwencje ich stosowania tego właśnie dowiecie się z poniższego artykułu.
Czym są snusy i skąd pochodzą?
Snusy to rodzaj tytoniu, który jest używany przez umieszczenie go pod górną wargą, gdzie powoli uwalnia swoje substancje aktywne. Pochodzą ze Szwecji, jednak są popularne w Finlandii, Norwegii i Dani, gdzie tradycyjnie stanowiły alternatywę dla palenia tytoniu. Historia snusów sięga XVII wieku, kiedy to Francuzi wprowadzili w Szwecji sproszkowany tytoń do wąchania. W XVIII wieku technologia przekształciła się w bardziej nowoczesną formę – snusy, jakie znamy je dziś.
Szwecja szybko stała się liderem w produkcji i spożyciu snusów, głównie z powodu tradycji oraz regulacji prawnych, które w pewnym momencie ograniczyły inne formy używania tytoniu. W ostatnich dekadach snusy zdobyły popularność na całym świecie, szczególnie wśród sportowców i osób szukających alternatywy dla papierosów. Obecnie częściej mamy do czynienia z torebkami nikotynowymi, które już wcale nie przypominają snusów, które były kiedyś stosowane. Oryginalnie to właśnie ten mokry, przemielony tytoń ugniatało się w formę wałeczka i wkładało się pod wargę, górną albo dolną. Było to obrzydliwe i mocno farbowało zęby, pewnie nikt tego nie widział pod brodą wikinga. Dzisiaj to raczej już poporcjowana dawka smakowej nikotyny w zgrabnych saszetkach o określonej „mocy” nikotyny. Snusy stały się popularne, ponieważ odpowiadają na potrzeby współczesnych konsumentów: są wygodne, dyskretne, postrzegane jako mniej szkodliwe, a do tego podążają za trendami społecznymi i marketingowymi.
Skład i mechanizm działania snus vs nicotin patch
Głównym związkiem aktywnym w snusach (oryginalnych np. Siberia) jest nikotyna, alkaloid występujący naturalnie w liściach tytoniu. Snusy zawierają również inne substancje chemiczne, w tym azotany, aromaty i substancje konserwujące. Po umieszczeniu snusa pod wargą nikotyna jest wchłaniana przez błonę śluzową jamy ustnej do krwiobiegu. Proces ten jest szybszy niż w przypadku przełykania, ale wolniejszy niż inhalacja czyli palenie papierosów.
W przypadku snusów, takich jak na przykład VELO, substancją aktywną również jest nikotyna, ale nie pochodzi ona z liści tytoniu. Jest syntetyzowana w laboratoriach lub izolowana z innych źródeł roślinnych. Baza w takich produktach składa się z neutralnych składników, takich jak włókna roślinne, które pełnią funkcję nośnika nikotyny. Dzięki temu produkty te są wolne od szkodliwych substancji obecnych w tradycyjnych wyrobach tytoniowych.
Nikotyna
Nikotyna jest środkiem stymulującym, który, jak niektórzy sportowcy wierzą, może poprawiać zarówno wydolność fizyczną, jak i psychiczną. Nikotyna podana w ten sposób szybko się wchłania, wiąże się z neuronalnymi receptorami nikotynowymi acetylocholiny w mózgu, co prowadzi do uwalniania neuroprzekaźników (np. noradrenaliny, adrenaliny, acetylocholiny, dopaminy, serotoniny, wazopresyny, tlenku azotu), wywołując efekt psychostymulujący. W wyższych dawkach nikotyna wzmacnia działanie serotoniny, co prowadzi do efektu przyjemności, relaksu i uspokojenia.
Nikotyna aktywuje układ parasympatyczny czyli część autonomicznego układu nerwowego, który odpowiada za funkcje związane z odpoczynkiem, trawieniem i regeneracją organizmu. Może mieć działanie takie jak zwiększenie napięcia mięśni gładkich, zwiększa wydzielanie śliny, soku żołądkowego, spowalnia akcję serca, zwęża źrenice.
Sportowcy twierdzą, że nikotyna może pomagać kontroli masy ciała poprzez tłumienie apetytu (efekt działania nikotyny), poprawie koncentracji, zmniejszeniu czasu reakcji oraz sprzyjać relaksacji. W kontekście możliwości wysiłkowych większość badań sugeruje brak jakichkolwiek korzyści, a nawet potencjalnie szkodliwy wpływ zarówno na wydolność tlenową, jak i beztlenową. Badania wykazały negatywny wpływ na maksymalny skurcz dobrowolny i maksymalną szybkość generowania siły. Badania pokazują również, że stosowanie snusów zmniejsza gotowość do treningu i zwiększa zmęczenie psychiczne. Zaobserwowano również, że osoby stosujące nikotynę mają znacznie gorsze wyniki w gorącym otoczeniu i mogą znacząco zwiększać ryzyko urazów w takich warunkach.
Nikotyna działa na różne układy w organizmie, wywierając wpływ zarówno krótko, jak i długoterminowy:
Układ sercowo-naczyniowy:
- Nikotyna prowadzi do skurczu naczyń krwionośnych, co zwiększa ciśnienie krwi i obciąża serce.
- Pobudza uwalnianie adrenaliny, co może zwiększać ryzyko arytmii i innych chorób sercowo-naczyniowych.
- Zmniejsza przepływ krwi do kończyn i skóry, co może powodować uczucie chłodu.
Układ nerwowy:
- Nikotyna jest substancją stymulującą, która aktywuje receptory nikotynowe w mózgu, prowadząc do uwalniania dopaminy, serotoniny i noradrenaliny. Wywołuje to uczucie przyjemności, poprawia nastrój i zwiększa koncentrację.
- W dłuższej perspektywie prowadzi do zmian neurochemicznych, które mogą osłabiać zdolność organizmu do regulacji emocji i powodować uzależnienie.
- Może również wpływać na pamięć i procesy poznawcze, zarówno pozytywnie (w krótkim okresie), jak i negatywnie (przy przewlekłym stosowaniu).
Układ mięśniowy:
- Nikotyna zwiększa napięcie mięśni poprzez stymulację układu nerwowego, co może chwilowo poprawiać siłę i wytrzymałość mięśni.
- Jednak przewlekłe stosowanie obniża wydajność mięśni z powodu ograniczenia dopływu tlenu i składników odżywczych.
- Wpływa na regenerację mięśni, opóźniając procesy naprawcze ze względu na zmniejszone ukrwienie i obciążenie układu sercowo-naczyniowego.
Wpływ na organizm sportowca
Sportowcy często sięgają po snusy, ponieważ wierzą, że mogą redukować stres i wspierać regenerację. W rzeczywistości stosowanie nikotyny może krótkoterminowo przynieść jakiś efekt w postaci uspokojenia jednak należy to zaznaczyć, że długoterminowe stosowanie jest szkodliwe dla organizmu jak i samych możliwości wysiłkowych.
Potencjalne konsekwencje
Stosowanie snusów prowadzi do uzależnienia ponieważ nikotyna jest silnie uzależniająca, a jej odstawienie może powodować objawy abstynencji, takie jak drażliwość, trudności z koncentracją czy zmęczenie. Snusy tak samo jak palenie papierosów są powiązane z ryzykiem nowotworów jamy ustnej, chorób dziąseł oraz uszkodzenia zębów. Podwyższają również ryzyko chorób serca i układu krążenia przez co mają wpływ w dłuższej perspektywie negatywnie wpływać na zdolności motoryczne. Badania wśród sportowców wskazują na zmniejszoną zdolność regeneracyjną i negatywny wpływ na wydolność, mimo chwilowej poprawy koncentracji.
Podsumowanie
Snusy to forma nikotyny z długą historią i specyficznym mechanizmem działania. Choć oferują chwilową stymulację i potencjalne korzyści w zakresie redukcji szkód w porównaniu z papierosami, wiążą się z licznymi zagrożeniami zdrowotnymi, szczególnie dla sportowców. Jeśli nie musisz nie bierz, to nie ma żadnych korzyści i prowadzi do uzależnienia.
Piśmiennictwo:
Kasper, A. M., & Close, G. L. (2021). Practitioner observations of oral nicotine use in elite sport: You snus you lose. European Journal of Sport Science, 1–6.